Grzegorz Górka ”O mojej drodze przez SKT do AKT „Gronie” czyli słów parę o krótkiej historii Studenckiego Klubu Turystycznego przy Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego (od października 1968 r. przy Uniwersytecie Śląskim) w Katowicach”

Grzegorz Górka ”O mojej drodze przez SKT do AKT „Gronie” czyli słów parę o krótkiej historii Studenckiego Klubu Turystycznego przy Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego (od  października 1968 r. przy Uniwersytecie Śląskim) w Katowicach”

    Filia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach rozpoczęła działalność 1 października 1963 r. Trochę wcześniej bo 14 czerwca tego roku odbył się zjazd założycielski Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Katowicach – Koło PTTK tegoż Oddziału przy Filii UJ powstało najprawdopodobniej w 1964 roku (przed 1.3.1965 r. - jest to data drugiego zjazdu OM PTTK – w sprawozdaniu Zarządu oddziału na ten zjazd wspomniano, że w minionej kadencji powstało m.in. koło PTTK przy Filii UJ). Przekształciło się ono w 1966 r. w Studencki Klub Turystyczny przy Filii UJ, związany podobnie jak koło PTTK z nazwiskami Magdy Skrzypek (inicjatorka jego powstania, na 3 zjeździe OM PTTK 6.3.1967 r. została członkiem zarządu OM PTTK) i jej późniejszego męża Mariana Turzańskiego – jedynych prezesów tego Klubu bo 9 grudnia 1969 r. SKT połączył się z AKT „Gronie” (i pod tą nazwą kontynuował działalność – początkowo przy UŚ).

Dlaczego podejmuję ten temat teraz przed 60-leciem AKT „Gronie” ? Otóż połączenie SKT z AKT „Gronie” wynikło z  sytuacji, która wytworzyła się w katowickim środowisku akademickim na przełomie lat 1968 i 1969. Po „wydarzeniach marcowych” Edward Gierek doprowadził do powołania w Katowicach Uniwersytetu Śląskiego (z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Filii UJ). Mająca powstać (stało się to ostatecznie w 1972 r.) „wojewódzka” rada okręgowa ZSP (powstała z dotychczas podległych bezpośrednio Radzie Naczelnej ZSP – Rad Uczelnianych Politechniki Śląskiej, Politechniki Częstochowskiej, Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu-Rokitnicy i Rady Okręgowej ZSP uczelni katowickich), nie chciała patronować organizacjom o „katowickim” zasięgu działania (AKT „Gronie”, Yacht Club, Akademicki Klub Jeździecki), gdyż podobne organizacje działały w Gliwicach, Rokitnicy i Częstochowie podlegając tamtejszym radom uczelnianym ZSP. Została więc ich działalność przeniesiona na UŚ z zaznaczeniem, że mogą do nich należeć studenci i absolwenci wszystkich uczelni katowickich (i nie tylko – jeżeli zdarzą się takie przypadki). Prof. Kazimierz Popiołek jako Rektor UŚ wspierał więc organizacje turystyczne o zasięgu międzyuczelnianym, obejmujące całe miasto Katowice (ale senat UŚ nie zgodził się „przytulić” Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Katowicach, który o to wnioskował). 

    Prezesi: prezes AKT „Gronie” przy Radzie Okręgowej ZSP od 2 maja 1968 r. (czyli już po „wydarzeniach  marcowych”) Marek Ciemniewski i prezes SKT przy Uniwersytecie Śląskim Marian Turzański doprowadzili do zjednoczenia obu klubów 9 grudnia 1969 r. - prezesem został (prawie symbolicznie) – student ówczesnej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej Józef Kubik. Jednoczesne Walne Zebrania obu klubów odbyły się w budynku Uniwersytetu Śląskiego w d. auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach przy ul. Szkolnej 9. Wg mojej pamięci - bo nie znalazłem nikogo  kto mógłby to potwierdzić – na wniosek Marka Ciemniewskiego najpierw rozwiązano oba kluby (było około 20 głosów „przeciw” głównie wśród członków dawnego AKT „Gronie”) a chwilę potem zawiązano nowy Klub o nazwie AKT „Gronie” przy UŚ i wybrano jego władze. Od tej chwili klub działał przez jakiś czas (około 11 lat) przy Radzie Uczelnianej ZSP UŚ i OM PTTK a potem już tylko przy Oddziale Międzyuczelnianym PTTK.

    W wydawnictwach na 50 i 55-lecie AKT „Gronie” zostały opublikowane listy członków AKT „Gronie”. Z powodu zaginięcia dokumentów (kartoteki członkowskie) listy te sporządzono na podstawie oświadczeń współautorów obu wydawnictw. Na „liście członków 55-lecia AKT „Gronie” (1961-2016)”  jest wymienionych 416 osób. 

Naliczyłem wśród nich trochę osób - członków koła PTTK przy Filii UJ i następnie Studenckiego Klubu Turystycznego przy UŚ (do połączenia z AKT „Gronie” w 1969 r.). Są to m.in. następujące osoby:

Władka Koba (z d. Adamiec ), p.v. Dworakowska, matematyczka (piszę tak także dla kilkunastu innych osób gdy właściwie powinienem pisać „studentka matematyki”), która musiała rzucić kurs przewodnicki bo na Złazie SKT na Prehybie nabawiła się kontuzji łękotki, której leczenie trwało dosyć długo.

Janka Biegier ( Brańczyk ) - matematyczka, przewodnik beskidzki – członkini Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich (dalej będę pisał SKPB) w Katowicach (wg aktualnie obowiązującej nomenklatury „przewodnik górski – beskidzki” – uwaga ta dotyczy kilkunastu wymienionych w niniejszym tekście osób), organizatorka m.in. grupy SKT w Tatry w 1969 prowadzonej przez Tadeusza Syryjczyka,w której uczestniczyła także 

Krystyna Borgieł (z d. Białas) – fizyczka, ostatnia przewodnicząca Rady Uczelnianej ZSP przy Filii UJ.

Janusz Drzymała z Chorzowa (dziadkowie byli z Sękowej) - fizyk, instruktor narciarski, przez kilka lat był z rodziną w Nigerii, obecnie w Kanadzie, w 1968 r. w czasie „wydarzeń marcowych” uległ wypadkowi na nartach i chodził po Katowicach w gorsecie gipsowym z nałożoną białą czapką studencką budząc sensację (patrząc na niego w tym stroju ludzie myśleli sobie „jak „ta” milicja biła tych biednych studentów !!!”). W AKT bywał też jego brat Staszek (także instruktor narciarski) – później mieszkał w Warszawie. Żona Janusza Romka z domu Krawczyk była też aktywna turystycznie – m.in. była sekretarzem OM PTTK.

Krzysztof Dworakowski (+) - matematyk, taternik, w 1968 r. szef Rady Uczelnianej ZSP Filii UJ - bardzo aktywny w czasie wydarzeń marcowych 1968 r.

Rafał Dytry, fizyk na UŚ (tam obronił doktorat), przewodnik beskidzki - czł. SKPB (kurs 1968). 

Wojtek Dzik – matematyk, profesor na UŚ, himalaista wymieniony w  Wielkiej Encyklopedii Gór, autor nowych dróg w Tatrach, ojciec Oli Dzik (zdobywczyni Gasherbruma II i tytułu „Śnieżnej pantery” za wejście na wszystkie siedmiotysięczniki byłego ZSRR - do dziś jest jedyną Polką – zdobywczynią tego tytułu), teść Agnieszki Dzik (byłej prezesiny SKPB) – żony Jego syna Michała, żona Wojtka Lidka Zuber-Dzik  była z AKT „Gronie” w Bawarii w 2012 r.

Ewa Fijałkowska (+) – fizyczka, skarbnik (sekretarz) SKT.

Wojtek Garstka (+) – matematyk (mój kolega z roku) i filozof, pochodzący z sosnowieckiej Pogoni czołowy „bard” SKT, miał serce zdecydowanie „po lewej stronie” (był pułkownikiem SB – rzecznikiem MSW za ostatniego ministra spraw wewnętrznych PRL gen. Kiszczaka). Jego pogrzeb na Powązkach (w wieku 67 lat w 2014 r.) wywołał protesty w Warszawie. Chętnym proponuję wysłanie tekstu jego „rock opery” pt „Jasnowłosa”, którą mi przysłał niespełna rok przed śmiercią bo byłem jednym z aktorów jedynego wystawienia tego utworu w auli na Bankowej 12.

Zygmunt Gburski – profesor fizyki na UŚ, wraz z kuzynką z Zaolzia był z „moją” grupą z AKT w Tatrach w 1971 r. (prowadzoną przez Jana Grudnickiego) – piszę o „mojej” grupie bo miesiąc wcześniej chodziła po Tatrach grupa AKT Witka Kubika prowadzona przez Edwarda Jarosza i Janusza Śmiałka.

Bogdan Gliński – fizyk, szef sekcji żeglarskiej SKT, także instruktor narciarski (jego Mama była pierwszym prorektorem UŚ), do niedawna informatyk wojewódzki - dyrektor Ośrodka Informatyki Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Piotr Holon - skarbnik AKT 1970-71, sekretarz AKT 2008-2016, na pewno nie należał do SKT – był wraz Bronkiem Nowokiem i Wojtkiem Beblo w grupie „uczniów Dzidki Borys” przez Nią zapisanych do AKT „Gronie” ale żywo działał w turystyce na Filii UJ – głównie wśród matematyków swojego roku studiów.

Jadwiga ("Wisia") Jędrzejczyk-Kubik – przewodnicząca Rady Uczelnianej ZSP Filii UJ (żona prof. Jana Kubika bratowa Józka i Witka oraz Leszka Kubików) – absolwentka jedynego rocznika, który mimo powstania Uniwersytetu Śląskiego dostał jeszcze dyplomy Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Eliza Kobielusz (z d. Iwasieczko) – fizyczka, dzięki Niej i Jadzi Jędrzejczyk zacząłem chodzić po górach – („wyciągnęły” mnie na X Ogólnopolski Rajd Studencki w 1966 z metą w Wiśle - kierownik Bernard Horemski).

Marek Kalaman, prawnik, założyciel koła PTTK na Wydz. Prawa UŚ, przewodnik beskidzki - czł. SKPB Katowice, był na 50-leciu SKPB w Milówce.

Jerzy Kanabus – fizyk, skarbnik lub sekretarz SKT – jego podpis z tytułu pełnienia tej funkcji widnieje w mojej („papierowej”) legitymacji PTTK.

Adam Kasprzyk (+) – fizyk, duży miłośnik Tatr, organizował wycieczki w Tatry oraz pokazy  w SKT unikalnych zdjęć tatrzańskich  swojego ojca, działacz „Solidarności”, po 1989 r. był sekretarzem i wiceprezydentem Miasta Katowice.

Stefan Klima prawnik, bratanek b. wicewojewody Śląsko –Dąbrowskiego Arki Bożka.        

Edward Kudelski – fizyk, przewodnik beskidzki - czł. SKPB (egzamin 1968) - jego prezes w 1970/71, długoletni wiceprezes Zarządu Głównego PTTK ds. bazy turystycznej, jego córka Joanna też była prezesiną SKPB, wymieniam go tutaj bo jest jedną z najwybitniejszych indywidualności, pochodzących z Filii UJ chociaż nie był członkiem SKT.

Basia Kwaśnik – matematyczka, przewodnik beskidzki -  czł. SKPB (po egzaminie w 1968 r.), kuzynka Marka Ciemniewskiego.

prawnicy Krystyna Lubelska (z domu Kaczorowska) –sekretarz AKT 1970-71 i Marek Lubelski, m.in. wiceprzewodniczący RU ZSP Filii UJ, pierwszy prezes Górnośląskiego Banku Gospodarczego, profesor UŚ.

Jasiu Łosoń (+) – matematyk, taternik, pomagał mi w licznych pracach zarządu AKT „Gronie” w kadencji 1970/71.

Marek Łukaszewski, obecnie profesor fizyki o rzadkiej specjalizacji (na pograniczu fizyki i ekonomii) a już wtedy alpinista (wraz z żoną Aćką), wymieniony w  Wielkiej Encyklopedii Gór. Członek SKPB. Autor wielu nowych dróg w różnych górach świata.  Długoletni Prezes Federacji Akademickich Klubów Alpinistycznych. Z wykształcenia fizyk ( UŚ) i manager ( MBA- Uniwersytet Montreal).  Jeden z twórców polskiego rynku kapitałowego. Członek Rady Rynku Kapitałowego. Prezes kilku instytucji rynku kapitałowego.

Andrzej Matuszkiewicz – fizyk, turysta górski, żeglarz.

Andrzej Nasiek – student matematyki, pierwszy przewodniczący RU ZSP Filii UJ.

Henio Przybyła – matematyk, szef sekcji kajakowej AKT w 1970/71.

Tadziu Rosek – fizyk, instruktor narciarski - szef sekcji narciarskiej AKT w 1970/71 (absolwent kursu pomocników instruktora narciarskiego zorganizowanego przez Józka Kubika).

Antek Salamon – fizyk, szef sekcji narciarskiej AKT po Januszu Drzymale.

małżeństwo Basia Sobczyk (z domu Cholewa ) i Wojtek Sobczyk, przewodnicy - członkowie SKPB.

Janka Solecka (z domu Kiełkowska) - matematyk, przewodnik beskidzki -  czł. SKPB, założyła Klub PTTK- ZSP „Człaptuś” w akademikach w Ligocie, autorka jednego ze śpiewników wydanych przez AKT „Gronie”.

Ewa Głogowska pv Szocińska (z domu Bąk ) - matematyczka,  przewodnik beskidzki, skarbniczka AKT 1969/70 tj. w zarządzie kierowanym przez Józka Kubika.

Jurek Szołtysik – prawnik, instruktor narciarski i jego późniejsza żona Grażyna Kopciuszewska.

Tadeusz Szweda prawnik, przewodnik beskidzki - członek SKPB – szef koła PTTK na Wydz. Prawa potem na UŚ, mieszka w Istebnej niedaleko muzeum świerka istebniańskiego i głuszców.

Tomasz Taraba z Krakowa – alpinista, przez krótki czas szef sekcji taternickiej SKT.

Magda Turzańska (z d. Skrzypek) – fizyk (pierwszy rok fizyków na Filii UJ), pierwszy prezes SKT – przekształciła koło PTTK na Filii UJ (przy OM PTTK) w Studencki Klub Turystyczny gdy nastała taka możliwość (w łonie PTTK stworzono możliwość działania klubów na prawach kół PTTK, które były równocześnie członkami zbiorowymi  innych organizacji - w tym przypadku ZSP).

Marian Turzański - ostatni prezes SKT, matematyk, profesor - dziekan wydziału matematyczno - przyrodniczego na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, przewodnik beskidzki -  członek SKPB od 1968. Sam pisze: „SKT powstał w 1967 lub nawet wcześniej. W październiku 1967 odbył się Pierwszy Złaz SKT z metą na Prehybie. Drugi w październiku 1968 miał metę w Niedzicy („we współpracy z kustoszem panem Gołubiewem zbieraliśmy informacje o wyposażeniu, które po wojnie trafiło do gospodarstw okolicznych wsi”). Od 1969 złaz był organizowany przez radę uczelnianą jako Złaz Uniwersytetu Śląskiego, 2. W SKT działały sekcje górska, krajoznawcza, narciarska i żeglarska. Były wyjazdy organizowane przez sekcje między innymi na przykład wyprawa „drogami skalnej ziemi” z inspiracji Józefa Ciągwy (wtedy asystenta na wydziale Prawa, potem profesora). Prowadziłem (cytat z osobistych notatek Mariana Turzańskiego) tę wyprawę wraz z studentem Prawa (szefem turystyki w RU ZSP- przypis mój) Wojtkiem Kowalskim (obecnie profesor na UŚ - przez długie lata był szefem komisji rządowej ds. rewindykacji polskich dóbr kultury z zagranicy- przypisek mój). Zimowe mistrzostwa narciarskie, obozy narciarskie, obóz żeglarski, spotkania.”

Antek Winiarski – fizyk, już jako przewodnik beskidzki przywędrował w 1968 na Filię UJ z Krakowa – dla opisania tylko jego dokonań m.in. turystycznych brakło by tego szczupłego opracowania (długoletni szef katowickiego Klubu Inteligencji Katolickiej, aktualnie współpracuje z abp. W.Skworcem – jest szefem rady ds organizacji społecznych Archidiecezji katowickiej) oraz jego żona – też fizyczka Ania Wantuła ze Skoczowa była aktywna w uczelnianych organizacjach turystycznych Filii UJ i UŚ.

Ewa Górna (z domu Woźna ), matematyczka, przewodnik beskidzki -  czł. SKPB Katowice.

Irmina Zemełka (z domu Cygan), matematyczka, przewodnik beskidzki -  czł. SKPB, siostra Jacka Cygana (był z grupą z WAT na „moim” XIV Rajdzie Ogólnopolskim w 1970 r. na trasie Jacka Siweckiego, autor tekstów do piosenek wielu popularnych polskich piosenkarzy).

Późniejsi małżonkowie, fizycy Basia Gmyrek i Sławek Kowalczyk byli z grupą SKT w Tatrach w 1969 r.

Ferdynand Morski -  prawnik, długoletni przewodniczący Śląskiego Związku Gmin i Powiatów.

Michał Gabryel – fizyk, alpinista, szef Komisji Rewizyjnej Polskiego Związku Alpinizmu -  pojawił się na krótko w SKT około 1968 (miałem razem z Nim lektorat z j. angielskiego u Konrada Pietrka).

Marek Ciemniewski (+2010) przewodnik beskidzki - członek SKPB, przewodniczący RU ZSP UŚl, znany adwokat – do dziś kancelarię w Dąbrowie Górniczej prowadzi Jego żona Hanka i synowie.

Jacek Siwecki – przewodnik beskidzki - członek SKPB, narciarz, pierwszy szef chatki na Rogaczu, szef AKT przez kilka kadencji, GOPR - owiec, inicjator 2 sławnych wypraw samochodowych AKT „Gronie” szlakiem walk Polaków w Europie i na Bliskim Wschodzie, zaczynał studia na fizyce w Filii UJ w 1964, kilkadziesiąt lat pracował w kopalni jako inżynier górnik.

Jurek Wróblewski – przewodnik beskidzki, sekretarz i prezes SKPB, vice- i prezes OM PTTK (III.1981-V.1983), student fizyki na Filii UJ od 1964 (pierwszy rok fizyków), do AKT „Gronie” trafił jako członek SKT (wpisany 17.12.1966 r.).

Marek Ciemniewski, Jacek Siwecki i Janusz Drzymała to prawdziwi „ludzie instytucje” - byli studentami Filii UJ ale raczej nie byli członkami SKT - byli aktywni w AKT „Gronie” na długo przed 1968 r. Podobnymi postaciami byli m.in. Jurek Wróblewski, Edward Kudelski, Antek Winiarski, Piotr Holon, Heniu Przybyła, „Maciek” (Bogdan) Gliński i wiele innych osób – potrafili  wywalczyć dla „swoich grup” fundusze ZSP (PTTK) na częściowe sfinansowanie wędrówek po górach czy też rzekach lub jeziorach.

napisał

Grzegorz Górka, przewodnik beskidzki - członek SKPB Katowice (egzamin w 1968), przez prawie 10 lat prezes AKT „Gronie”-1970/71 (po założeniu Akademickiego Klubu Alpinistycznego przez Józka Kubika) i 2008 -2016 (po śmierci Janusza Kalinowskiego), przez 3 lata prezes  Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Katowicach (V.1972–III.1975), byłem aktywny w kole PTTK przy Filii UJ, gdzie zaciągnęły mnie sławne „świergolitki” z mojego pierwszego roku matematyki (J. Brańczyk, E.Woźna, I. Cygan, B.Kwaśnik, E.Bąk) ale jako „passant” pojawiałem się też w „Ciapku” na spotkaniach AKT „Gronie”, organizowałem grupy wędrowne ZSP, prowadziłem też obozy („wczasy”) PTTK,  byłem aktywny początkowo głównie w ZSP (w Radzie Uczelnianej Filii UJ i UŚ, trochę w Radzie Okręgowej ZSP m.in. prowadząc Studencką Agencję Informacyjną).

Ważne poprawki wnieśli:  Marian Turzański, Marek Łukaszewski, Bogdan Gliński, Marek Kalaman, Antek Winiarski, Janusz Drzymała, Jurek Wróblewski i Wojtek Dzik. Znaczące poprawki redakcyjne zasugerował Edward Jarosz. 

Postawiłem znak (+) przy osobach, o których wiem, że nie żyją. 

 Katowice, grudzień 2020 r.

Magda Skrzypek-Turzańska i Marian Turzański, jedyni prezesi SKT przy Filii UJ/UŚ