Grzegorz Górka Akademicki Klub Turystyczny Gronie w Katowicach i jego dzieci

 

Grzegorz Górka; O AKT „Gronie” i Oddziale Międzyuczelnianym PTTK w Katowicach oraz  ich „dzieciach” SKPB i AKA, czerwiec 2021 r.

Tekst o SKPB uzgodniłem z Bartkiem Piekarusiem,  z Wojtkiem Dzikiem i Markiem Łukaszewskim uzgodniłem tekst o AKA.

 

znaczek AKT „Gronie” (znaczek ma w oryginale rozmiar 18x22 mm), fot. Wojtek Beblo

Akademicki Klub Turystyczny "Gronie" w Katowicach ma 60 lat - powstał 22.02.1961 przy radzie okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich w Katowicach. Prezesami Klubu byli: Janusz Kalinowski (†) – prezes AKT przez ponad 25 lat, który ma hasło na Wikipedii https://pl.wikipedia.org/wiki/Janusz_Kalinowski   – obecnie Klub nosi Jego imię, Piotr Bednorz, Janusz Gregorczyk (†), Stefan Kowalski (†), Eugeniusz Gren, Marek Ciemniewski (†), Józef Kubik (†), Grzegorz Górka, Jacek Siwecki, Andrzej Maciążek, Witold Maciążek, Józef Ploska (†), Zbigniew Radomski, Ernest Strokosz. Od 2016 r. prezesem Klubu jest znowu Piotr Bednorz. W 1969 z AKT „Gronie” połączył się Studencki Klub Turystyczny przy Uniwersytecie Śląskim  (prezesi: Magda Skrzypek - Turzańska i Marian Turzański) opisany przeze mnie w artykule ”O mojej drodze przez SKT do AKT „Gronie” czyli słów parę o krótkiej historii Studenckiego Klubu Turystycznego przy Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego (od października 1968 r. przy Uniwersytecie Śląskim) w Katowicach”, link - https://grzegorzgorka-mojewedrowki.blogspot.com/2020/07/grzegorz-gorka-o-mojej-drodze-przez-skt.html  .  SKT przy UŚ powstał w 1964 r. przy Filii UJ jako koło PTTK i gdy statut PTTK na to już pozwolił w 1966 r. przekształcił się w klub PTTK – ZSP działający przy Oddziale Międzyuczelnianym  PTTK i Radzie Uczelnianej ZSP Filii UJ a potem UŚ.

Na spotkaniach klubowych AKT „Gronie” gościły wybitne osobistości. AKT-owcy potrafią ładnie śpiewać i wydawali śpiewniki, przewodniki, informatory i inne wydawnictwa szkoleniowe. W latach 1965-1968 trudem członków AKT (pod egidą ZSP) powstała Chatka AKT "Gronie" pod Rogaczem nad Wilkowicami - dziś własność prywatna.  Członkowie AKT „Gronie” szkolą się i wędrują po świecie. Przez Klub przeszły setki (ponad 500) ludzi – nie tylko z uczelni katowickich. Obecnie AKT „Gronie” jest klubem specjalistycznym i kołem Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Katowicach.

Informacje o AKT „Gronie” można znaleźć w blogach:

„stary” (2009 - maj 2016) http://aktgronie-prezes.blogspot.com   nie jest kontynuowany, ale treści na nim pozostają i można po nie sięgać i zagłębiać się w lekturze. Można też swobodnie kopiować potrzebne fragmenty bo nie ma żadnych blokad. (w tym blogu zawarte jest kilkaset stron tekstu w 361 „spotach” i kilkukrotnie więcej zdjęć – głównie G.Górki)

„nowy” (od maja 2016) http://aktgronie-katowice.blogspot.com  prowadzony przez aktualny  zarząd.

 motyw na znaczku SKPB

W 1963 z AKT „Gronie” wyłoniło się Studenckie  Koło  Przewodników Beskidzkich  (https://skpb.org/ - pod tym adresem znajdziesz tysiące informacji o SKPB ) skupiające w 2021r. ponad 450 aktywnych członków i prowadzące corocznie bazy namiotowe w górach. Pierwszym prezesem SKPB została Krystyna Matys (późniejsza żona Krystiana Stojka), obecnie prezesem jest Dorota Perenc (w międzyczasie SKPB rządziło prawie 30 prezesów) . SKPB ma od 2012 r. własną chatkę (chatę) na Zagroniu nad Ujsołami.

Na 50-lecie SKPB w roku 2013 została wydana książka „Ale to już było….”   (historia Koła do tego momentu) – jest ona cennym źródłem wiedzy o Kole. Ten krótki tekst skonsultowałem z byłym Prezesem SKPB a obecnie ciągle członkiem Zarządu SKPB Bartkiem Piekarusiem, który obecnie po sponiewieraniu go (jako czynnego przewodnika) przez pandemię koronawirusa nie za bardzo miał ochotę by cokolwiek napisać – pamiętajmy, że On z tego (tj z turystyki) żyje.

Bezpośrednią przyczyną powołania w 1963 r. Oddziału Międzyuczelnianego  PTTK w Katowicach było to, iż wg przepisów z 1962 r. SKPB miało pełne uprawnienia gdy działało przy współpracujących ze sobą jednostce ZSP i Oddziale  PTTK.W momencie powstania katowickie SKPB było pierwszym takim kołem przewodnickim w Polsce (mimo, że były starsze koła przewodnickie działające wyłącznie przy ZSP np. we Wrocławiu w tamtejszym AKT - kontynuatorem lwowskiego AKT „pod okiem” samego Mieczysława Orłowicza czy też w Gliwicach – przy AKT „Watra” i RU ZSP Politechniki Śl.) .

 W Oddziale Międzyuczelnianym PTTK w Katowicach sekcje AKT „Gronie” pełniły okresowo funkcje komisji: górskiej, narciarskiej, pieszej, wspinaczkowo-speleologicznej, kolarskiej, kajakowej – obecnie AKT „Gronie” jest jego kołem i klubem specjalistycznym. W okresie pierwszych kilkunastu lat działalności OM PTTK miał koła (ponad 20) na uczelniach / wydziałach/  w akademikach uczelni katowickich – teraz jedynymi kołami i klubami są SKPB i AKT „Gronie”. OM PTTK można znaleźć na stronie SKPB: https://skpb.org/om-pttk/ , Pierwszym prezesem OM PTTK był przez 10 lat Janusz Kalinowski,  aktualnym (2021) prezesem OM PTTK jest członek SKPB Marek Karweta. Koła i kluby OM PTTK bardzo sobie tę przynależność cenią gdyż OM PTTK ma osobowość prawną co czasami się przydaje – prowadzenie baz namiotowych przez SKPB jest możliwe dzięki temu (jest to działalność gospodarcza). Pierwszych 15 lat działalności OM PTTK są opisane przez Grzegorza Górkę i Zygmunta Kałużę w 1978 r.  w Informatorze Oddziału. Tekst artykułu mogę udostępnić wszystkim chętnym gdyż jego skan utworzył Ernest Strokosz i mi go przekazał (mogę przesłać plik .pdf).

 znaczek (logo) AKA Katowice, fot. Wojtek Dzik

W bardzo siermiężnych latach 60-tych XX-w moim rodzimym SKT przy Filii UJ fascynowaliśmy się osiągnięciami – zwłaszcza polskich wspinaczy. Szefował temu w SKT Tomasz Taraba, który niedługo potem przeniósł się do Krakowa. Naszymi gośćmi w tamtych czasach byli najczęściej Ryszard Szafirski i Henryk Furmanik.

W 1970 roku z podsekcji wspinaczkowej AKT „Gronie” powstał Akademicki Klub Alpinistyczny w Katowicach pod wodzą muzyka i muzykologa Józka Kubika (1943-1990). AKA istniał krótko (około 15 lat). AKA  Katowice był jednym z największych i najbardziej prężnych klubów alpinistycznych w kraju. Sam organizował wyprawy w różne góry świata ale i jego członkowie brali udział w tym co się wtedy działo w klubach krajowych. stąd dzisiaj trudno dociec jaki kto klub reprezentował  bo obowiązywała zasada jestem alpinista i wyjeżdżam w góry  z kim się da i jak się da. Bo wyjechać nie było łatwo!

Z AKA był związany  wieloletni szef Federacji Akademickich Klubów Alpinistycznych w Polsce – członek AKT „Gronie” Marek Łukaszewski - także przewodnik beskidzki oraz jego żona   Aniela („Aćka”) Lizoń- Łukaszewska, oboje są himalaistami – o ich osiągnięciach „górskich” można poczytać w licznych encyklopediach gór. Marek Łukaszewski twierdzi, że wśród wielu innych klubów Jurek Kukuczka był także członkiem AKA. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. późniejsi założyciele AKA zrobili pierwsze przejścia dróg w Alpach i innych górach świata, które dziś są standardami.

Kojarzy się z AKA Katowice także nazwisko Ryszarda Pawłowskiego, który stanął na wierzchołkach ośmiotysięczników 18 razy.   Jeszcze wcześniej przemknął przez SKT Filii UJ Michał Gabryel - potem działał m.in. we Wrocławiu gdzie kończył studia i pełnił różne funkcje (m.in. szefował Komisji Rewizyjnej) w Polskim Związku Alpinizmu. Bogata była działalność wspinaczkowa osób związanych z AKT „Gronie” i SKPB. Najwyżej zaszła, związana z SKPB Ola Dzik bo w 2011 wspólnie z Ukrainką Marią Khytrykovą zdobyła ośmiotysięcznik Gasherbrum II . W SKT i AKT „Gronie” często gościli inni wybitni alpiniści np. Ryszard Szafirski, Henryk Furmanik, Adam Zyzak czy też Czesław Momatiuk („Moma”) ur. 20 lipca 1936 w Katowicach, zm. 23 listopada 1972 w Nowym Jorku) – polski taternik i alpinista, publicysta, fotograf gór  (ma notkę na Wikipedii https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Momatiuk ), natomiast jego syn Michał Momatiuk  (też znakomity alpinista) był członkiem AKA Katowice.  Ludzie, którzy się wspinali w AKA – po jego rozpadzie zazwyczaj kontynuowali swoje wspinaczki z katowickim Klubem Wysokogórskim. W Katowicach,  w parku Kościuszki od 28 października 2015 stoi  pomnik Alpinistów Śląskich, którzy w górach pozostali na zawsze (8 nazwisk wymieniono na pomniku m.in. Jerzy Kukuczka i Artur Hajzer) . Są tam m.in. 3 nazwiska osób ściśle związanych z AKA Katowice:

- Andrzej Hartman  - zginął w 1983 roku w Himalajach w wyprawie na Ganesh II ,

- Rafał Chołda  - zginął w 1985 roku na Lhotse - członek zarządu AKA, 

- Janek Nowak - zginął w 1988 roku na Bhagirati - członek zarządu AKA.

W sporządzeniu tej notatki o AKA pomagali mi Marek Łukaszewski i Wojtek Dzik -uczestnik wypraw AKA, alpinista (taternik i himalaista) – przez długi czas szef Komisji Rewizyjnej AKA , profesor UŚ (matematyk - logik), mój kolega ze studiów i turystycznych szlaków, świetny gitarzysta, który jest także członkiem AKT „Gronie” – razem wędrowaliśmy już z SKT przy Filii UJ a potem UŚ.

 

Najważniejsze wydarzenia z dziejów katowickiego środowiska turystycznego rozpocząłem opisywać także na moim osobistym blogu https://grzegorzgorka-mojewedrowki.blogspot.com/    

 Kontakt: jggorka@interia.pl

 tel. 604450769